بهای تمام شده کالا یا خدمات؛ و نقش آن در سودسازی کسب‌وکارها
کسب‌وکارها در فرایند تولید و ارائه برای کالای خود قیمت تعیین می‌کنند. بهای تمام شده محصول یا خدمت را می‌توان از طریق فرمول‌های حسابداری بدست آورد. تعیین این شاخص به شرکت‌ها کمک می‌کند تا بتوانند قیمت نهایی را به صورت دقیق‌تری مشخص کنند. ازاین‌روی سود ناخالص و خالص شرکت‌ها در دوره‌های معین هم بهتر شناسایی می‌شود. در این مقاله می‌خواهیم درباره اصول بهای تمام شده صحبت کنیم. همچنین به عوامل تاثیرگذار در تعیین بهای تمام شده کالای فروش رفته بپردازیم. با ما همراه باشید.
بهای تمام شده چیست؟
حسابداری صنعتی یکی از گرایش‌های علم حسابداری است. این گرایش به عنوان حسابداری بهای تمام شده شناخته می‌شود. در اصل اصطلاح بهای تمام شده بیشتر در عملیات حسابداری صنعتی مربوط به شرکت‌های تولیدی کاربرد دارد. البته شرکت‌های خدماتی، بازرگانی و… هم از آن استفاده می‌کنند.
شرکت‌های تولیدی و صنعتی برای تولید کالای نهایی خود به مواد اولیه نیاز دارند. هزینه این مواد، هزینه حقوق و دستمزد کارمندان، هزینه انرژی مصرفی و… همگی در تعیین بهای تمام شده کالاها نقش دارند. کسب‌وکارهای تولیدی به کمک نرم افزارهای حسابداری می‌توانند این فرایند را به صورت اصولی‌تری انجام دهند.
انواع بهای تمام شده در حسابداری
انواع بهای تمام شده در حسابداری به شرح زیر است:
- بهای تمام شده مستقیم و غیرمستقیم
- اقلام تفاضلی بهای تمام شده
- بهای تمام شده قابل کنترل یا غیر قابل کنترل
- بهای تمام شده اختیاری
- بهای تمام شده فرصت از دست رفته
اهمیت تعیین بهای تمام شده تولید
تعیین بهای تمام شده تولید در شرکت‌های صنعتی از اهمیت زیادی برخوردار است. هر چقدر شرکت‌های تولیدی در فرایند هزینه‌یابی دقیق‌تر عمل کنند، قیمت نهایی کالا را می‌توانند به شکل بهتری تعیین نمایند. این موضوع در محاسبه سود و زیان شرکت تاثیر مستقیم دارد.
در این عملیات معمولا شناسایی هزینه‌هایی مانند کار، مواد و مخارج مستقیم بوسیله محاسبات منطقی انجام می‌گیرد. اما هزینه‌هایی مانند مخارج سربار کاملا شهودی و با اعمال قضاوت‌های شخصی تخصیص می‌یابد.
محاسبه بهای تمام شده به کمک نرم افزارهای حسابداری صنعتی و تولیدی
نرم افزارهای تخصصی حسابداری، محاسبه بهای تمام شده را برای کسب‌وکارهای تولیدی آسانتر کرده است. شرکت‌های تولید نرم‌افزار برای این حوزه تخصصی دو دسته نرم افزار ارائه می‌دهند. زینسی، پلتفرم جامع معرفی، بررسی و مقایسه نرم افزار و اپلیکیشن‌های کاربردی است.
شما می‌توانید برنامه‌های مذکور را در بخش دسته بندی ها سایت مشاهده نمایید. نرم افزار حسابداری صنعتی و نرم افزار حسابداری تولیدی دو گروه تخصصی حسابداری مکانیزه است. کاربران در پلتفرم زینسی می‌توانند قابلیت‌های این برنامه‌ها را با هم مقایسه کنند. سپس نرم‌افزار مناسب واحد تولیدی خود را انتخاب نمایند.
اصطلاحات تخصصی در حسابداری بهای تمام شده
برای محاسبه قیمت تمام شده کالاها باید با اصطلاحات زیر آشنایی داشته باشید:
- هزینه‌یابی و دایره هزینه‌یابی: این اصطلاح را برای محاسبه قیمت تمام شده محصول و موجودی آن در جریان عملیات ساخت به کار می‌برند.
- کالای ساخته شده: همان محصول آماده برای فروش است.
- کالای در جریان ساخت: محصولاتی که هنوز در جریان پروسه ساخت هستند.
- عوامل بهای تماشده: منظور هزینه‌های ساخت محصول است. مانند: مواد اولیه، دستمزد و سربار
- تولید: به تغییر شکل و ماهیت مواد و تبدیل آن به کالای نهایی اشاره دارد.
- نرخ جذب سربار: نرخی است که بر اساس آن هزینه‌های سربار را به کالاهای ساخته شده تخصیص می‌دهند.
هزینه‌های اصلی در تعیین بهای تمام شده
در محاسبه قیمت تمام شده کالاها باید به هزینه‌های زیر دقت شود:
- هزینه‌های ثابت: حقوق و دستمزد کارکنان، اجاره بها و …
- هزینه‌های متغیر: هزینه‌های مواد اولیه، هزینه‌های توزیع و…
- هزینه‌های مختلط: ترکیبی از هزینه‌های گفته شده
- هزینه‌های نیمه متغیر: هزینه حامل‌های انرژی مانند برق، آب، گاز و…
- هزینه‌های نیمه ثابت: تغییر هزینه‌ها در جریان تولید به صورت پلکانی
فرمول بهای تمام شده
گفتیم که در محاسبه قیمت نهایی کالای ساخته شده عوامل زیادی تاثیرگذار است. فرمول بهای تمام شده کالای ساخته شده به شرح زیر است:
بهای تمام شده کالای ساخته شده=(مجموع مواد اولیه در اول دوره + خرید مواد اولیه طول دوره + مجموع دستمزد + سربار تولید + سایر هزینه‌ها)-(مجموع مواد اولیه در آخر دوره + بهای تمام شده مواد اولیه به فروش رسیده + تخفیفات خرید + مانده موجودی کار طی ساخت در اول دوره از موجودی کار در آخر دوره)
تفاوت بهای تمام شده کالای ساخته شده با بهای تمام شده کالای فروش رفته
ترازنامه یکی از صورت‌های مالی در حسابداری شرکت‌ها است. بیلان دو ستون اصلی دارد. ستون سمت راست به دارایی‌ها و ستون سمت چپ به بدهی‌ها و سرمایه‌ها تعلق می‌گیرد. گفتیم که بهای تمام شده کالای ساخته شده شامل مواردی چون: موجودی مواد اولیه، حقوق و دستمزد و سایر هزینه‌های ساخت می‌شود.
این کالاها برای شرکت‌ها ماهیت دارایی دارند. ازاین‌روی در سمت راست ترازنامه ثبت می‌شوند. در زمان فروش محصول، کالای ساخته شده از انبارهای شرکت خارج می‌شود. به همین دلیل از آن با عنوان کالای فروش رفته یاد می‌کنند. بنابراین بعد از فروش کالا با عنوان درآمد فروش در صورت‌حساب سود و زیان ثبت می‌شوند. البته به بیان دقیق‌تر آن را سود یا زیان حساب درآمد فروش می‌نامند.
نمونه گزارش بهای تمام شده در شرکت‌های تولیدی
شرکت‌های تولیدی بهای تمام شده کالای خود را به صورت زیر گزارش می‌دهند:
| شرکت تولیدی… گزارش بهای تمام شده کالای فروش رفته برای سال مالی… | |
| موجودی کالای ساخته شده ابتدای دوره | *** |
| اضافه می‌شود بهای تمام شده کالای ساخته شده طی دوره | *** |
| بهای تمام شده کالای آماده برای فروش | *** |
| کسر می‌شود؛ موجودی کالای ساخته شده پایان دوره | (***) |
| بهای تمام شده کالای فروش رفته | **** |
محاسبه بهای تمام شده در اکسل
برخی از کسب‌وکارهای تولیدی کوچک ترجیح می‌دهند تا از برنامه اکسل برای انجام عملیات حسابداری استفاده کنند. این شرکت‌ها می‌توانند با یک سرچ ساده در گوگل از نمونه‌های آماده در فضای وب استفاده نمایند. اگر قصد دارید خودتان فایلی را برای محاسبه بهای تمام شده در اکسل طراحی کنید به فرمول‌های زیر نیاز دارید:
- خرید خالص= خرید طی دوره + اضافات خرید – (برگشت از خرید + تخفیفات درصدی خرید + کسورات خرید)
- موجودی کالای آماده برای فروش= موجودی کالای اول دوره + خرید خالص
- بهای تمام شده کالای فروش رفته= موجودی کالای آماده برای فروش – موجودی کالای پایان دوره
- موجودی کالای پایان دوره= موجودی‌های قابل شمارش کالا در انبارها * بهای هر کالا
زینسی پلتفرمی برای شناخت بیشتر نرم افزارها
تعیین قیمت ساخت و فروش کالا در مراحل تولید برای شرکت‌ها خیلی مهم است. بنابراین سعی می‌کنند تا به دقیق‌ترین شکل ممکن پروسه هزینه‌یابی را ثبت کنند. بهای تمام شده کالا را می‌توان از طریق محاسبه هزینه‌های تولید بدست آورد. در این مقاله از بلاگ زینسی به محاسبه قیمت تمام شده کالا در شرکت‌های تولیدی پرداختیم. اگر در این باره پرسش یا ابهامی دارید برای ما کامنت بگذارید. چنانچه در تعیین بهای تمام شده از نرم افزار حسابداری استفاده کرده‌اید، خوشحال می‌شویم که تجربیات شما را بشنویم.
سوالات متداول:
بهای تمام شده کالا به زبان ساده چیست؟
فرمول بهای تمام شده کالای خریداری شده چیست؟
انواع بهای تمام شده در حسابداری چیست؟
- بهای تمام شده مستقیم و غیرمستقیم
- اقلام تفاضلی بهای تمام شده
- بهای تمام شده قابل کنترل یا غیر قابل کنترل
- بهای تمام شده اختیاری
- بهای تمام شده فرصت از دست رفته
محاسبه بهای تمام شده در اکسل چگونه است؟
- خرید خالص= خرید طی دوره + اضافات خرید – (برگشت از خرید + تخفیفات درصدی خرید + کسورات خرید)
- موجودی کالای آماده برای فروش= موجودی کالای اول دوره + خرید خالص
- بهای تمام شده کالای فروش رفته= موجودی کالای آماده برای فروش – موجودی کالای پایان دوره
- موجودی کالای پایان دوره= موجودی‌های قابل شمارش کالا در انبارها * بهای هر کالا
معیارهای تعیین بهای تمام شده در شرکت‌ها چیست؟
منابع:
عالی و مفید ممنون ازتون به مقاله بهای تمام شده کالا یا خدمات نیاز داشتم
سلام خسته نباشید ممنون از مقاله جامع و کامل تون. مفید واقع شد
محاسبه بهای تمام شده کالا برای هر کسب و کاری خیلی مهمه جزو واجباته
نمیدونستم بهای تمام شده چیه ممنون که خیلی خوب توضیح دادید کاملا متوجه شدم چیه
در پاسخ به کیوان
خوشحالیم که براتون مفید واقع شده کیوان عزیز
فقط با نرم افزارهای حسابداری صنعتی و تولیدی میتونیم بهای تمام شده کالاها رو حساب کنیم؟
در پاسخ به صادق
صادق عزیز بله این نرم افزارها کار اصلی شون محاسبه بهای تمام شده کالا هست.
با چه نرم افزارهایی میتونم بهای تمام شده کالا رو حساب کنم؟ لطفا اسمشون رو هم بگید
در پاسخ به شادی
نرم افزارهای صنعتی و تولیدی میتونن بهای تمام شده کالا رو براتون محاسبه کنن. در لینک های زیر میتونید لیست نرم افزاراشونو مشاهده کنین شادی عزیز.
https://zinsy.ir/category/pc-accounting-industrial
https://zinsy.ir/category/pc-accounting-manufacturing
بهای تمام شده برای تولیدی ها بیشتر از اون چیزی که فکر میکنیم اهمیت داااره کسب و کارشون روی این محاسبه میچرخه. حداقل برای ما که اینطوریه
در پاسخ به مریم درخشانی
بله دقیقا مریم عزیز. مهم ترین بخش حسابداری تولیدی، محاسبه بهای تمام شده کالا هست. این مورد سود و یا زیان محصول تولیدی را نشون میده.
از انواع بهای تمام شده کالا مستقیم و غیرمستقیمش رو متوجه نشدم. میشه برام توضیح بدید؟
در پاسخ به صابر
دوست عزیز مستقیم اونیه کالاهایی هستن که تاثیر کامل و 100 درصدی رو بهای تمام شده کالا دارن. غیر مستقیم اونیه که هزینه ش نسبت به کالای مستقیم خیلی کمتره و تاثیر زیادی رو قیمت محصول نهایی نداره.
به دست آوردن بهای تمام شده کالا با نرم افزار حسابداری مثل آب خوردن میمونه، خوشحالم 🙂
در پاسخ به محمدرضا رضایی
محمدرضای عزیز ممنون که نظرتون رو در مورد بهای تمام شده کالا مطرح کردین.
به عنوان کسی که تولیدی داره میگم یه کسب و کار تولیدی اگه نتونه بهای تمام شده کالا رو دقیق به دست بیاره واقعا میبازه و ضرر میکنه. خیلی مهمه دقت کنین دوستان.
در پاسخ به محسن
محسن عزیز ممنون که تجربه تون رو در مورد بهای تمام شده کالا در اختیار ما و کاربران زینسی قرار دادین. همیشه موفق باشید.
محاسبه بهای تمام شده کالا فقط توسط نرم افزار حسابداری صنعتی انجام میگیره؟
در پاسخ به علی یاسینی
بله علی عزیز بهای تمام شده توسط نرم افزار صنعتی و تولیدی محاسبه میشه.